کاوش موضوع ممالیک

سلطنت مَمالیک یا پادشاهی مَملوک‌ها (به عربی: سلطنة المَماليك) حکومت نظامیانی چَرکَسی بود، که عمده قلمروشان به مصر و شام محدود می‌شد. بخشی از فرمانروایی این حکومت، از طلایی‌ترین دوره‌های تاریخی این دو سرزمین است. در گذر نزدیک به سه سده فرمانروایی مملوکان، دو دودمان از پادشاهان به فرمانروایی نشستند. این حکومت که از اواسط قرن سیزدهم تا اوایل قرن شانزدهم میلادی، در وسیع‌ترین پهنای خود، بر بخش‌های بسیاری از خاورمیانه و شمال آفریقا حکمرانی می‌کرد، نه‌تنها به‌عنوان مدافع جهان اسلام در برابر تهاجمات صلیبیان و مغولان شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان یکی از دوره‌های شکوفایی تمدن اسلامی نیز مورد توجه قرار گرفته است. ممالیک که در اصل غلامانی بودند که به مراتب بالای نظامی و سیاسی رسیدند، توانستند ساختاری منسجم و پایدار ایجاد کنند، که در آن سیاست، اقتصاد و فرهنگ در هم تنیده شدند. پایه‌های این سلطنت با سقوط دولت ایوبیان و روی کار آمدن ممالیک بَحری شکل گرفت. آنان با مرکزیت مصر و شام، شبکه‌ای از قدرت را بنیان نهادند، که بر پایه نظام‌های پیچیده اداری، نظامی و اقتصادی استوار بود. یکی از نقاط عطف این دوره، شکست دادن مغولان در نبرد عین‌جالوت بود، که نه‌تنها از سقوط بخش‌های بیشتری از جهان اسلام جلوگیری کرد، بلکه موقعیت ممالیک را به‌عنوان قدرت بی چون‌و‌چرای منطقه تثبیت نمود. علاوه بر این، ممالیک با حفاظت و کنترل راه‌های تجاری بین شرق و غرب، نقشی کلیدی در اقتصاد جهانی آن دوران ایفا کردند. در عرصه فرهنگ و تمدن نیز سلطنت ممالیک دورانی درخشان را رقم زد. معماری، هنر، علوم دینی و ادبیات در این دوره به رونقی قابل توجه دست یافتند. مساجد، مدارس و بناهای عمومی بسیاری در قاهره، دمشق و دیگر شهرهای تحت حکومت ممالیک ساخته شد که هنوز هم بسیاری از آن‌ها پابرجا هستند و گواهی بر عظمت این دوران می‌دهند. همچنین، نهادهای آموزشی و علمی تحت حمایت حاکمان مملوک، دانشمندان و عالمان بزرگی را پرورش دادند که آثارشان تأثیری ماندگار بر جهان اسلام گذاشت. با این حال، سلطنت ممالیک در نهایت با ظهور قدرت‌های جدید، به‌ویژه عثمانی‌‌ها، رو به افول نهاد و در نهایت با فتح مصر توسط سلطان سلیم اول به پایان رسید. با این وجود، میراث ممالیک در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، فرهنگی و تمدنی چنان گسترده است که بررسی آن نه‌تنها برای فهم تاریخ اسلام، بلکه برای درک تحولات جهانی آن عصر ضروری به نظر می‌رسد.... بیشتر در ویکی پدیا